Op 3 en 9 april 2020 verzorgde World Obesity Live een tweetal online seminars, waarbij deskundigen vanuit verschillende landen ingingen op een aantal vraagstukken betreffende de relatie tussen obesitas en COVID-19 en diens gevolgen.

Wat is de relatie tussen obesitas en COVID-19?

De vraag bestaat of patiënten met obesitas gezien moeten worden als risicogroep voor het krijgen van een COVID-19 infectie. Volgens de World Health Organization (WHO) is het hebben van obesitas geen onafhankelijke risicofactor. Wel is er een verhoogd risico op het krijgen van ernstigere symptomen en complicaties van COVID-19.

Wat is het bewijs voor het verhoogde risico op complicaties van COVID-19 bij obese patiënten?

Obesitas gaat vaak gepaard met één of meerdere chronische comorbiditeiten, waardoor de patiënt kwetsbaarder is en sneller, ernstige complicaties ontwikkelt. Cijfers uit de Verenigde Staten laten zien dat het hebben van één comorbiditeit al een grote risicofactor is voor opname op de intensive care¹. Daarnaast blijken diabetes mellitus type 2 (DM2), chronische longziekten en cardiovasculaire aandoeningen de meest voorkomende comorbiditeiten te zijn bij COVID-19 patiënten en dat deze comorbiditeiten ook vaak voorkomen bij obese patiënten¹. Italiaans onderzoek toonde aan dat, van de aan COVID-19 overleden patiënten, 33,9% leed aan DM2 en 30,1% aan cardiovasculaire aandoeningen; 48,6% had drie comorbiditeiten². Obese patiënten zijn vaak zieker bij opname. Volgens de American Board of Obesity Medicine (ABOM) komen de klinische kenmerken van een COVID-19 infectie (hypoxie/respiratoir falen, coagulopathie, inflammatie en insuline resistentie) ook voor als complicaties van obesitas, waardoor het klinische beeld van deze patiënten zeer ernstig is³. Bovendien is de antivirale respons hoogst waarschijnlijk slechter bij mensen met obesitas, waardoor de virale verspreiding door obese patiënten mogelijk langer is en vaccinaties minder snel aanslaan⁴.

Waar lopen zorgverleners tegenaan?

Nog los van het coronavirus is behandeling van obese patiënten ingewikkelder:

• Intuberen en het plaatsen van centrale lijnen is lastiger;
• Patiënten kunnen te zwaar en te groot zijn voor MRI- en CT-scanners;
• Ziekenhuisbedden zijn niet sterk genoeg om het hoofdeinde omhoog te houden, waardoor de vetmassa te veel druk geeft op het ademhalingsstelsel;
• Ondervoeding ten gevolge van de acute infectie kan lastiger worden ontdekt;
• Het gebruik van “high flow oxygen” kan leiden tot een ademhalingstilstand bij patiënten met obesitas gerelateerde hypoventilatie³;
• Buikligging, om bepaalde delen van de longen beter te voorzien van zuurstof, is niet altijd mogelijk³.

Wat adviseren andere landen, regio’s en organisaties?

Zuid-Korea:

• Het aantal infecties kan laag worden gehouden door vroeg detectie. Dit kan worden bewerkstelligd door snel, effectief, laagdrempelig, breed en agressief te testen. Vervolgens moeten er snelle maatregelen genomen worden.
• Mensen met obesitas moeten goed gemonitord worden. “Social distancing” vergroot de kans op aankomen door verminderde fysieke activiteit en ongezonde voedselconsumptie door stress en thuisbezorging.

Zuid-Amerika:

• Overheden moeten gezonde voeding faciliteren en zorgen voor psychologische ondersteuning en fysieke activiteiten.

Hong Kong:

Mortaliteitcijfers kunnen laag gehouden worden:

• Door “social distancing” en het aanmoedigen van online consulten met zorgprofessionals (“telemedicine”);
• Doordat nagenoeg iedereen buitenshuis mondkapjes draagt om zichzelf en andere te beschermen;
• Doordat zorgverleners van COVID-19 afdelingen intern gaan en de casussen met een team bespreken om optimale zorgplannen te verkrijgen.

New York:

• Obesitas praktijken zijn overgegaan op “telemedicine” zodat zorg voor deze groep patiënten gecontinueerd kan worden.
• Obese patiënten moeten frequenter gezien worden door behandelaars voor ondersteuning en anti-obesitas medicatie moet voorgeschreven blijven worden via “telemedicine”.

European Coalition for People living with Obesity (ECPO):

De ECPO is bezig met de ontwikkeling van:

• Online support groepen waarbij ook zorgprofessionals aanhaken;
• Infographics met daarop informatie over COVID-19 en adviezen over gezond blijven;
• Patiëntgeoriënteerde webinars

Wat zijn de psychologische gevolgen voor obese patiënten met betrekking tot COVID-19?

Depressie en obesitas zijn geassocieerd met elkaar en de zorgen over COVID-19 leiden tot gezondheidsangsten. Een poll van de American Psychiatric Association liet zien dat COVID-19 een grote impact heeft op de mentale gezondheid van 36% van de respondenten⁵. De mentale gezondheid heeft te lijden onder quarantaine door verveling, frustratie, het gevoel van isolatie en een gebrek aan routine⁶. Bovendien hebben veel patiënten te maken met het annuleren van support groepen, waardoor het risico op terugval in ongezonde gedrag toeneemt. Daarnaast kunnen veranderingen in eet- en slaappatronen het circadiaanse ritme verstoren, wat mogelijk het microbioom veranderd en op die manier een risico vormen voor obesitas en zijn comorbiditeiten. Na quarantaine hebben financiële verliezen, stigmatiseren en afwijzing negatieve gevolgen voor de mentale gezondheid⁶.

Adviezen voor patiënten om de mentale gezondheid op peil te houden tijdens zelf-isolatie:

• Volg een routine;
• Vermijd te veel nieuws rondom het coronavirus (1-2 keer per dag);
• Vermijd ongezond eetgedrag en eet mindfull bij een risico op gewichtstoename (langzaam en bewust eten, plannen van maaltijden);
• Beweeg voldoende en let op het slaapritme;
• Houdt contact met naasten via digitale kanalen;
• Vraag om sociale ondersteuning indien nodig;
• Houdt je aan het doktersadvies;
• Luister naar de experts.

Referenties

1. Bron: https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/69/wr/mm6913e2.htm
2. Onder G, Rezza G, Brusaferro S. Case-Fatality Rate and Characteristics of Patients Dying in Relation to COVID-19 in Italy. Published online March 23, 2020. doi:10.1001/jama.2020.4683
3. American Board of Obesity Medicine
4. Review in Dhurandhar, Obes Rev 2015
5. Bron: https://www.psychiatry.org/newsroom/news-releases/new-poll-covid-19-impacting-mental-well-being-americans-feeling-anxious-especially-for-loved-ones-older-adults-are-less-anxious
6. Brooks et al. The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. The Lancet. Feb 2020, 395(10227)